Związek Nauczycielstwa Polskiego Oddział Miejski w Nowym Sączu

          Od lat dziewięćdziesiątych XIX wieku dzieli nas ponad sto lat, przeżycia dwóch wojen. Nie ma już nikogo, kto pamiętałby tych, którzy działali wśród ówczesnego społeczeństwa, w miarę upływajacego czasu blakną dokumenty, inne sprawy zaprzątają nasze myśli i działania. A przecież nie można pozwolić, by zginęli w niepamięci ludzie, którzy rozpoczynali walkę o poprawę pozycji nauczyciela i wyższy poziom nauczania.
          Działaczami , którzy w naszym mieście otwierają kartę świadomego organizowania się nauczycieli byli Henryk KISIELEWSKI i Józef GUTOWSKI.
          O Henryku Kisielewskim wiemy dzisiaj najwięcej ze wspomnienia Stanisława Rosoła, który na wstępie bohatera artykułu "Henryk Kisielewski" nazywa "naszym Nestorem męczennikiem". Z niego wynotowane są podstawowe dane biograficzne i oceny.
          H. Kisielewski urodził się 25 X 1847 roku w Zakliczynie nad Dunajcem. Był potomkiem staropolskiej rodziny szlacheckiej herbu Jelita, która posiadała kiedyś w tych stronach ogromne dobra. Rodzice Henryka, nie należeli już do bogatych, dlatego syn, który nie skorzystał z wpływowych koligacji pozwalajacych mu zdobyć pozycję społeczną urzędnika i wybrał zawód nauczyciela, poznał z autopsji ciężką szkołę życia. Dwuletni kurs pedagogiczny ukończył w 1865r. w Krakowie. Mimo doskonale zdanych egzaminów nie znalazł pracy przez 3 lata. Był bezpłatnym praktykantem , a utrzymywał się dając prywatne lekcje. Po 10 latach ustabilizował się na posadzie starszego nauczyciela szkoły męskiej w Nowym Sączu. Na kolejny awans czekał 11 lat z pensją 600zł.
          Był nauczycielem z powołania i wypróbowanym społecznikiem. Żył sprawami szkolnictwa, zamieszczał liczne artykuły z zakresu pedagogiki i metodyki w pismach krajowych i zagranicznych, włączył się w nurt życia środowiska nauczycielskiego. Wziął udział jako prezes i delegat w XII Walnym Zjeździe Towarzystwa Pedagogicznego w Nowym Sączu w 1878r. W 1880r. konserwatyści w Sejmie podjęli atak na szkołę ludową. Powstała wtedy grupa grupa nauczycieli ludowych, profesorów seminariów, która postanowiła założyć własne niezależne pismo, mające reprezentować interesy nauczyciela i szkoły ludowej. W 1891r. powstał pierwszy numer "Szkolnictwa Ludowego".
          H. Kisielewski zmarł w 1898r. w Gorlicach z powodu niewydolności nerek. W 2005r. w 100-lecie ZNP sądecki oddział ZNP ufundował tablicę na jego grobowiec na cmentarzu w Gorlicach.

          Pismo reaktywował po jego śmierci Józef Gutowski. Był znanym autorem podręczników " Książeczka rachunkowa dla szkół jednoklasowych", "Elementarzyk" i wiele artykułów z pedagogiki. W wznowionym czasopiśmie "Szkolnictwo Ludowe" autor opisywał pracę ówczesnego nauczyciela; żebracza płaca, fikcyjne dodatki za 5-lecie, zależność podwyższenia poborów od łaski władz, niepewność jutra wobec zwalniania nawet stałych nauczycieli bez uzasadnionych powodów.
          Działalność "Szkolnictwa" zakończyła się, gdy Gutowski ciężko zachorował .Zmarł 31 maja 1916r. Był niezwykle uczciwym człowiekiem , nauczycielem o szerokim horyzoncie myślowym , któremu nie zależało na splendorze, awansach. Odczuwał za to żywo sytuację socjalną nauczycielstwa, niski poziom szkoły i nienaturalny, z góry narzucony system i wydał temu systemowi wojnę.